ရခိုင္ျပည္ သမိုင္းအက်ဥ္း

အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပုိင္ ရခုိင္ဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္
(ဘီစီ- ၃၃၂၅ မွ ေအဒီ- ၁၇၈၄)
ပထမ ဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ- ၃၃၂၅ မွ ဘီစီ-၁၅၀၇)
ဒုတိယ ဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ- ၁၅၀၇ မွ ဘီစီ- ၅၈၀)
တတိယ ဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ- ၅၈၀ မွ ေအဒီ- ၃၂၆)
ေ၀သာလီ ေက်ာက္ေလွကားေခတ္ (ေအဒီ- ၃၂၇ မွ ေအဒီ ၈၁၈)
ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ (ေအဒီ- ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀)
- ပဥၥာၿမိဳ႕ (ေအဒီ ၈၁၈ မွ ေအဒီ- ၁၁၀၃)
- ပထမပရိန္ၿမိဳ႕ (ေအဒီ- ၁၁၀၃ မွ ေအဒီ- ၁၁၂၃)
- ဒုတိယပရိန္ၿမိဳ႕ (ေအဒီ- ၁၁၂၃ မွ ေအဒီ- ၁၂၅၀)
- ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ (ေအဒီ- ၁၂၅၀ မွ ေအဒီ- ၁၄၀၄)
အင္း၀ဘုရင္ မင္းေခါင္ သိမ္းပုိက္၍ ရခုိင္ဘုရင္ မင္းေစာမြန္ အေနာက္ဘဂၤလားျပည္ သူရတန္ဘုရင္ထံ ခုိလႈံစဥ္ကာလ (ေအဒီ- ၁၄၀၄ မွ ေအဒီ ၁၄၂၉)
ေျမာက္ဦးေခတ္ (ေအဒီ- ၁၄၃၀ မွ ေအဒီ- ၁၇၈၄)
- ပထမေျမာက္ဦးေခတ္ (ေအဒီ- ၁၄၃၀ မွ ေအဒီ ၁၅၃၁)
- ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္ (ေအဒီ- ၁၅၃၁ မွ ေအဒီ ၁၆၃၈)
- တတိယေျမာက္ဦးေခတ္ (ေအဒီ- ၁၆၃၈ မွ ေအဒီ ၁၇၈၄)
အခ်ဳပ္အျခာအာဏာက်ဆုံးၿပီး ရခုိင္တစ္မ်ိဳးသားလုံး သူ႔ကြ်န္ဘ၀ေရာက္ ရခုိင္ျပည္
(ေအဒီ- ၁၇၈၄ မွ ယေန႔အခ်ိန္ထိ)
ဗမာပေဒသရာဇ္ေခတ္ (၁၇၈၄ - ၁၈၂၆)
အဂၤလိပ္ကုိလုိနီေခတ္ (၁၈၂၆ - ၁၉၄၂)
ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေခတ္ (၁၉၄၂- ၁၉၄၅)
တစ္ဖန္ အဂၤလိပ္ကုိလုိနီေခတ္ (၁၉၄၅- ၁၉၄၈)
ဗမာလူမ်ိဳးႀကီး၀ါဒီ၊ စစ္အဏာရွင္အစုိးရအဆက္ဆက္ႏွင့္ လက္ရွိအရပ္သားအေရၿခဳံ စစ္အစုိးရ (၁၉၄၈- ယေန႔ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အထိ)
ရခိုင္သမိုင္းတြင္ ဓညဝတီ၊ ေဝသာလီ၊ ေလးၿမိဳ႕ႏွင့္ ေျမာက္ဦးေခတ္ဟူ၍ မင္းဆက္ေခတ္ (၄) ေခတ္ရွိခဲ့သည္။ မင္းဆက္(၄) ဆက္သည္ ႏွစ္ေပါင္း (၅,ဝဝဝ) ေက်ာ္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာဘုရင္မ်ား လာေရာက္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ခဲ့ခ်ိန္ (၁၇၈၄) ခုႏွစ္အထိ ရခိုင္ျပည္သည္ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့သည္။ ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း (၄ဝ) အၾကာ၊ (၁၈၂၄) ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္၊ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီက ၿဗိတိသွ်-အိႏၵိယ၏ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ (၁၉၄၂-၄၅) ခုႏွစ္အတြင္း ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ကသိမ္းပိုက္ၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္ ျပည္ နယ္ေျမသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေခတ္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိတ္ အပိုင္း တစ္ရပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္သည္ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔၏ ကိုယ္ ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ရွိေရး သေဘာထားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ အဓိပၸါယ္ရွိရွိ ပါဝင္ေရး ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို လ်စ္လ်ဴရႈကာ၊ စိတ္လို လက္ရ ဖိႏွိပ္ခဲ့ေသာ ျမန္မာစစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္၏ ဗဟိုအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္သို႔ က်ေရာက္ခဲ့ရသည္။

ဓညဝတီေခတ္

ေရွးဦးရခိုင္ဘုရင္မ်ားသည္ ဂဂၤါျမစ္ဝွမ္းမွ အင္ဒို-အာရီယန္ လူမ်ဳိးႏြယ္မ်ားျဖစ္သည္ဟု ရခုိင္သမုိင္းပညာရွင္မ်ားက ကဆုိၾကသည္။ ပထမဦးဆံုးေသာ ရခိုင္ဘုရင္သည္ ဘီစီ (၃၃၂၅) ခုႏွစ္တြင္ ပထမ ဓညဝတီၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ မာရယုမင္း ျဖစ္သည္ဟု သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားဆုိၾကသည္။ ကံရာဇာႀကီးမင္းက ဘီစီ (၅၈ဝ) ခုႏွစ္အထိ မင္းေနျပည္ေတာ္အျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ေသာ ဒုတိယ ဓညဝတီၿမိဳ႕ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ တတိယ ဓညဝတီၿမိဳ႕သည္ ရခိုင္ျပည္၏ လက္ရွိၿမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕၏ ေျမာက္ဘက္ ကီလိုမီတာ (၈ဝ) အကြာတြင္ တည္ရွိခဲ့ၿပီး၊ ဘီစီ (၅၈ဝ) မွ ေအဒီ (၃၂၆) ခုႏွစ္အထိ တည္တံ့ခဲ့သည္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ ေရွးအက်ဆံုး လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ အခ်က္အခ်ာ ေနရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။
ဗုဒၶေဂါတမ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဓညဝတီတိုင္းသို႔ ႂကြခ်ီေတာ္မူလာခဲ့ၿပီး၊ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ထြန္းကား ေစခဲ့သျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာသည္ ရခိုင္နယ္ေျမ၏ အဓိကဘာသာတရားအျဖစ္ တည္တံ့လွ်က္ရွိသည္။ ဤ ကာလအတြင္းမွာ (ေအဒီ ၁၅ဝ ခုႏွစ္ ဝန္းက်င္) ေက်ာ္ၾကားေသာ မဟာျမတ္မုနိ ရုပ္ပြားေတာ္ကိုလည္း သြန္းေလာင္းပူေဇာ္ခဲ့ၾကသည္။

ေဝသာလီေခတ္

ဓည၀တီေခတ္ ကုန္ဆုံးေသာအခါ၌ ေ၀သာလီေခတ္ စတင္ခဲ့ေလသည္။ ေ၀သာလီ ေက်ာက္ေလွကားၿမိဳ႕ေနရာကား ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေျမာက္ဖက္ ၉ မုိင္ခန္႔ေ၀းေသာအရပ္တြင္ တည္ရွိသည္။ ေ၀သာလီယဥ္ေက်းမႈသည္ ေအဒီ ၉ ရာစု (ေအဒီ (၃၂၇- ၈၁၈) အထိ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ေ၀သာလီၿမိဳ႕ေဟာင္း တည္ေနရာမွလည္းေကာင္း၊ ရခုိင္ျပည္အရပ္ရပ္ ေဒသမ်ားမွ လည္းေကာင္း ယေန႔တုိင္ေအာင္ ေ၀သာလီေခတ္သုံးဒဂၤါးမ်ား၊ ေ၀သာလီေခတ္တြင္ ေရးထုိးထားေသာေက်ာက္စာ၊ ေခါင္းေလာင္းစာ၊ ေၾကးနီျပား စသည္တုိ႔ကို ယခုတုိင္ေတြ႔ရွိေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ေဝသာလီသည္ ျမန္မာျပည္ရွိ အျခားေသာ ယဥ္ေက်းမႈအုပ္စုမ်ားက ေငြေၾကး အသံုးမျပဳမီ ႏွစ္ေပါင္း (၁,ဝဝဝ)ခန္႔ နီးပါးကတည္းက ေငြေၾကးအသံုးျပဳခဲ့ေသာ ပထမဦးဆံုး ရခိုင္ဘုရင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ထင္ရွားၿပီး ျမန္မာျပည္တစ္ဝွမ္းလံုးရွိ ေရွးအက်ဆံုး ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕လည္းျဖစ္သည္။
ေ၀သာလီေခတ္ကုိ စုိးစံခဲ့ေသာ မင္းမ်ားအေၾကာင္းကုိ အခုိင္အမာ သက္ေသထူလွ်က္ ယေန႔တုိင္ေအာင္ တည္ရွိေနေသာ ေက်ာက္စာမွာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းၿမိဳ႕ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕)ရွိ ရွစ္ေသာင္းဘုရားရင္ျပင္တြင္ တံခါးမုခ္တုိင္အျဖစ္ စုိက္ထူထားေသာ အာနႏၵစျႏၵားမင္း ေက်ာက္စာပင္ျဖစ္သည္။ ေဝသာလီဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ပင္လယ္ရပ္ျခား ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး ထြန္းကားခဲ့ၿပီး၊ အာရပ္ႏွင့္ ပါရွန္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္မ်ားအျပင္ သည့္ထက္ေဝးလံသည့္တစ္ျခားကမၻာ့တုိင္းျပည္မ်ားႏွင့္လည္း ကုန္စည္မ်ား ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ တင္ပို႔ႏုိင္ခဲ့သည္။

ေလးၿမိဳ႕ေခတ္

ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ စမၸ၀က္ၿမိဳ႕၊ ပရိန္ၿမိဳ႕၊ ၿခိတ္ၿမိဳ႕၊ ေတာင္ငူေနရဥၥရာၿမိဳ႕ႏွင့္ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕မ်ားျဖင့္ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ တစ္ေလွ်ာက္တြင္တည္ေဆာက္ၿပီး ေအဒီ (၈၁၈) မွ (၁၄၃၀) အထိ ထြန္းကားခဲ့သည္။ (၁၄ဝ၆) ခုႏွစ္တြင္ ထိုစဥ္အခါက မင္းေနျပည္ေတာ္ျဖစ္ေသာ ဒုတိယေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ကို ျမန္မာတို႔က က်ဴးေက်ာ္ခဲ့ရာ၊ ရာဇဝင္၌ မင္းေစာမြန္သည္ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးခိုလႈံခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။ (၁၄၂၉) ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားေစာ္ဘြား၏ အကူအညီျဖင့္ မင္းေစာမြန္သည္ တပ္တစ္တပ္ကိုကြပ္ကဲလွ်က္ ရခိုင္သို႔ျပန္လာၿပီး၊ ရခိုင္တုိ႔၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ျပန္လည္ ရယူခဲ့သည္။ ရခိုင္ႏွင့္ ဘဂၤလား ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္တို႔၏ ရင္းႏွီးေသာ ဆက္ဆံမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေထာက္အထား မရွိ ေသာေၾကာင့္ ဤျဖစ္ရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေသခ်ာေသာ အခ်က္ကား ရခိုင္သို႔ မင္းေစာမြန္ ျပန္လာၿပီး၊ မၾကာခင္မွာပင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေျမာက္ဦးသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ၿပီး၊ ရခိုင္သမိုင္း၏ အထြန္းေျပာင္ဆံုးေခတ္သို႔ ေရာက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။

ေျမာက္ဦးေခတ္

ေအဒီ (၁၄၃ဝ-၁၅၃ဝ) ကာလသည္ ေျမာက္ဦးေခတ္၏ ပထမေရႊေခတ္ ျဖစ္သည္ဟု ေျပာစမွတ္ျပဳၾကသည္။ မင္းေစာမြန္ ၏ ညီေတာ္ နရႏူသည္ (၁၄၃၃) ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္သည္။ နန္းတက္ၿပီး၊ မၾကာမီမွာပင္ အင္း၀ဘုရင္ မင္းေခါင္ႏွင့္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။ ဤသေဘာတူညီခ်က္အရ ဤသေဘာတူစာခ်ဳပ္အရ ရခိုင္ရိုးမေတာင္တန္းအတိုင္း ေအာက္ဘက္ ငဝန္ျမစ္၊ ပုသိမ္ျမစ္ႏွင့္ ထိုမွတဖန္ ေအာက္ဘက္ မုတၱမပင္လယ္အထိ ႏွစ္ျပည္ေထာင္ကို ပိုင္းျခားခဲ့ၿပီး၊ ဟိုင္းႀကီးကြၽန္း၊ ဘုရားအငူ၊ နဂရီအငူတို႔ကိုလည္း ရခိုင္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီေခတ္တိုင္ေအာင္ပင္ တည္တံ့ခဲ့သည္။
ေျမာက္ဦးေခတ္၏ ဒုတိယေရႊေခတ္သည္ ေအဒီ (၁၅၃ဝ) မွ (၁၆၂ဝ) ခုႏွစ္အထိ ၾကာခဲ့သည္။ (၁၆) ရာစု အေစာပိုင္း၊ အဂၤလန္ႏိုင္ငံတြင္ အ႒မေျမာက္ ဟင္နရီဘုရင္၏ ဘိသိက္ခံပြဲကာလတြင္ ရခိုင္ဘုရင္မင္းဗာႀကီး အုပ္စိုးေသာ ရခိုင္အင္ပါယာႏိုင္ငံေတာ္သည္ စည္ပင္ဝေျပာခဲ့သည္။ ရခိုင္သည္ ေခတ္မီတပ္မေတာ္ႏွင့္ ေခတ္မီကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ကြန္ရက္ေၾကာင့္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည္။ ဤတပ္မေတာ္ႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ကြန္ရက္တို႔သည္ ကမၻာတစ္လႊားသို႔ ေပါက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး၊ ေပၚတူဂီႏွင့္ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံတို႔ အထိပင္ ေျခဆန္႔ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုေခတ္ ေျမာက္ဦးတုိင္းႏိုင္ငံသည္ သံတမန္ဆက္ဆံေရးကိုလည္း အလားတူပင္ ကမၻာအႏွံ႔ျဖန္႔က်က္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး အထူးသျဖင့္ အိႏၵိယ၊ သီဟိုဠ္ (သီရိလကၤာ)၊ ျမန္မာ၊ မြန္၊ ဆိုင္းယမ္း (ထိုင္းႏိုင္ငံ)၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဂ်ာဗား၊ ဂ်ပန္၊ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ သံတမန္ ဆက္ဆံႏုိင္ခဲ့သည္။
ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ေခတ္သစ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏွင့္ အေနာက္ဘဂၤလားျပည္၏ နယ္ေျမမ်ားအတြက္ ရခိုင္ဘုရင္မ်ား၊ မဂို ဧကရာဇ္မ်ား၊ အာဖဂန္ဘုရင္မ်ားႏွင့္ ဘဂၤလားေစာ္ဘြားမ်ား တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အျငင္းပြားခဲ့ၾကသည္။ ထုိအခ်ိန္က စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕သည္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးအတြက္ အဓိကအခ်က္အခ်ာက်ေသာ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ပင္ျဖစ္သည္။ ဤအျငင္းပြားမႈမ်ား ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္မ်ား က်န္ရစ္ျခင္းမရွိခဲ့ေခ်။ သိသာထင္ရွားေသာ အခ်က္ကား မင္းဘာဘုရင္ (၁၅၃၁-၁၅၅၃) လက္ထက္တြင္ ရခိုင္နယ္ေျမအတြင္းသို႔ အလွ်င္အျမန္တိုး၍ ဝင္ေရာက္ လာေသာ (ထို႔အျပင္ ၾသဇာအာဏာ တိုး၍ ျဖန္႔က်က္လာေသာ) ေပၚတူဂီတို႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးေသာ ဆက္ဆံေရးကုိ တည္ ေဆာက္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤဆက္ဆံေရးေၾကာင့္ ရခိုင္၏ ၾကည္းတပ္ႏွင့္ ေရတပ္သည္ အင္အားႀကီးထြားလာခဲ့ကာ၊ ထို ၾကည္းတပ္၊ ေရတပ္တို႔ျဖင့္ နယ္ေျမေဒသတြင္းရွိ ထီးၿပိဳင္နန္းၿပိဳင္ဘုရင္မ်ားကို ၾသဇာသက္ေရာက္ေစခဲ့ၿပီး၊ စစ္တေကာင္းကိုလည္း သိမ္း ပိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။
ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ၊ (၁၅၃၂) ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ ရခိုင္ျပည္ နယ္နိမိတ္သည္ ယေန႔ေခတ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္ေျမ တစ္ခုလံုးကို ျဖတ္လွ်က္၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ အေနာက္ဘဂၤလားနယ္ရွိ ကာလကတၱားအထိ က်ယ္ျပန္႔ခဲ့သည္။ ၁၇ ရာစုအေရာက္တြင္ ရခုိင့္ ဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္သည္ မဂုိအင္ပါယာႏွင့္ နယ္စပ္တင္းမာမႈမ်ားျဖစ္ကာ စစ္မက္ျဖစ္ပြားသည့္ အဆင့္သုိ႔ေရာက္ရွိၿပီး ရခိုင့္အင္ပါယာႀကီးမွာလည္း ယိမ္းယိုင္စ ျပဳလာခဲ့သည္။ အေရွ႕ဘဂၤလားျပည္၏ နယ္ေျမအမ်ားစုမွာ မဂုိဘုရင္ လက္ေအာက္သုိ႔ လံုးဝက်ေရာက္သြားခဲ့ၿပီး ၄င္းႏွင့္ မေရွးမေႏွာင္းမွာပင္ အင္းဝမင္း တန္ခုိးႀကီးလာသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္၏ နယ္နိမိတ္မ်ားျဖစ္ေသာ ပဲခူးႏွင့္ ယခုျမန္မာႏုိင္ငံေအာက္ပုိင္းနယ္ေျမမ်ားကုိလည္း လက္လြတ္ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္။
၁၇၈၀ ေနာက္ပုိင္းတြင္ ရခုိင့္နန္းတြင္းေရး ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး ၿပိဳကြဲကာ ႏုိင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈမ်ားျဖစ္ပြားလာခဲ့ၿပီး တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ စနစ္ပ်က္ျပားလာခဲ့သည္။ ဗမာဘုရင္ ဘုိးေတာ္ေမာင္ဝုိင္း ဦးစီးေသာ ဗမာ့တပ္မေတာ္သည္ ထုိအခ်ိန္ကုိ အခြင့္ေကာင္း ယူ၍ ၁၇၈၄ စက္တင္ဘာလတြင္ စစ္ေၾကာျငာျခင္းမျပဳဘဲ ရခိုင့္ႏုိင္ငံေတာ္အား က်ဴးေက်ာ္တုိက္ခိုက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ဒီဇင္ဘာလ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ ရခိုင့္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တစ္ခုလံုး လံုးဝ ဆိတ္သုဥ္းခဲ့ရေလသည္။

http://www.arakanhrdo.org/burmese/index.php/%E1%80%9B%E1%80%81%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%BB%E1%80%95%E1%80%8A%E1%80%B9/%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%A1%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%A5%E1%80%B9%E1%80%B8