ICJ ၾကားနာပြဲကုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အဆင့္ျမင့္ ကုိယ္စားလွယ္ အဖြဲ႔ တက္မည္

VOA  ဗြီအိုုေအ (ျမန္မာဌာန)

အင္ၾကင္းႏုုိင္

International Court of Justice ICJ

ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ ICJ တရားရံုး ၾကားနာပဲြကို တက္ေရာက္ ၿခင္းအားျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ဘယ္ေလာက္ထိညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခဲ့သလဲဆိုတဲ့ အေျခအေနမွန္ေတြကို သူကိုယ္တိုင္ သိရွိနားလည္လာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးက ဗီြအိုေအကို ေျပာ ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရအဆင့္ျမင့္ကုိယ္စားလွယ္အဖဲြ႔လည္း ICJ တရားရံုးကို တက္ေရာက္ မွာျဖစ္ပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ ေတြအေပၚ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ခ်က္ျခင္းရပ္တန္႔ေရး ဂမ္ဘီယာရဲ႕ေလ်ာက္လွဲ ခ်က္ကို ဒီကေန႕ အဂၤါေန႔ ICJ တရားရံုးမွာ စတင္မယ့္ ၾကားနာမယ့္ပဲြအတြက္ နယ္သာလန္ ႏိုင္ငံ the Hague ကို ကမၻာတလႊားက ေထာက္ခံသူေတြ၊ ကန္႔ကြက္သူေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာသတင္းမီဒီယာ အဖဲြ႔အစည္းေတြ စုေ၀း ေရာက္ရွိေနပါတယ္။ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို ဆက္လက္တင္ျပမွာပါ။

လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈတားဆီးေရးနဲ႔ အျပစ္ေပးေရး ႏိုင္ငံတကာသေဘာတူ စာခ်ဳပ္ခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႔ ဂမ္ဘီ ယာ က ျမန္မာကို ICJ ႏိုင္ငံတကာ တရားရံုးမွာ စဲြတင္ထားတဲ့အမႈအတြက္ ေလာေလာဆယ္ ၾကားကာလမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ အေျခအေန ပိုၿပီး ဆိုးမလာေစေအာင္ ကာကြယ္ေပးေရး “Provisional Measure of Protection” ၾကားျဖတ္စီမံေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား ရက္တိုအတြင္း ခ်မွတ္ေပးဖို႔ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံရဲ႕ ေလ်ာက္ထားခ်က္ကို ဒီကေန႕ ICJ ကုလသမဂၢအျမင့္ဆံုးတရားရံုးက စတင္ၾကားနာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ ဘက္အျပန္အလွန္ေလ်ာက္ထားခ်က္ေတြကို သံုးရက္ၾကာ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔ထိ ICJ တရားသူႀကီး ေတြက ၾကားနာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ ICJ တရားသူႀကီး ၁၅ ဦးရွိေပမယ့္ ဒီၾကားနာပဲြအတြက္ ဂမ္ဘီယာ ဘက္က အဆိုျပဳတဲ့ တရားသူႀကီးတဦးနဲ႔ ျမန္မာဘက္က အဆိုျပဳတဲ့ တရားသူႀကီး တဦး စုစုေပါင္း ၁၇ ဦး က ၾကားနာမွာပါ။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဒီအမႈစဲြခ်က္ထဲမွာ ပါ၀င္ျခင္းမရွိေပမယ့္ တရားရံုးျဖစ္စဥ္မွာ လိုအပ္ရင္ အခ်က္အ လက္ေတြ ပံပိုးကူညီဖို႔ အစိုးရအဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔လည္း နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ The Hague ကိုသြား ေရာက္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Dr A.K. Abdul Momen က ဗီြအိုေအကိုအခုလို ေျပာပါတယ္။

“ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အမႈစဲြခ်က္ထဲမွာ မပါ၀င္ေပမဲ့လည္း တရားရံုး ၾကားနာမယ့္အစီစဥ္မွာ လိုအပ္ မယ္ ဆိုရင္ အခ်က္အလက္၊ အစီရင္ခံစာေတြကို ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ဖို႔ အဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ ICJ တရား ရံုး ကို သြားေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ဳိးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ အတြက္ အေရးယူအျပစ္ေပးႏိုင္ဖို႔ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ တာ ၀န္ ရွိပါတယ္။ ဒါအျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းက ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့သလဲဆို တဲ့အေျခ အေနကို မဟုတ္မွန္တဲ့ သတင္းေတြ၊ လုပ္ႀကံဇာတ္လမ္းေတြ၊ အတုအေယာင္ သတင္းေတြထုတ္ျပန္မႈနဲ႔ပတ္ သက္လို႔ ျမန္မာဘက္မွာ တာ၀န္ရွိပါတယ္။ အခု ICJ တရားရံုးမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္း တဲ့ေန ရာမွာ သူ႔ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ ထိခိုက္တဲ့အတြက္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိပါတယ္။ အခုလို ၾကားနာပဲြကို သူ႔ ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ျခင္းအားျဖင့္ အေျခအေနမွန္ကိုသိရွိၿပီး အမွန္တရားကို နားလည္လာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”

အခုလို ျမန္မာကို လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္မႈစဲြခ်က္နဲ႔ ကမၻာ့အျမင့္ဆံုးတရားရံုးမွာ ဂမ္ဘီယာက အမႈစဲြတင္တဲ့ ကိစၥဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ အက်ဳိးစီးပြားကို ထိခိုက္ေစတဲ့အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ယ္တိုင္ ခုခံေခ် တာ ဟာ မွန္ကန္ေၾကာင္းနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းပီသမႈကို ေထာက္ခံေၾကာင္း ျပသဖို႔ ဥေရာပတ၀န္းမွာရွိေနတဲ့ ျမန္မာမိသားစုေတြကလည္း ICJ တရားရံုးရွိရာ the Hague ကိုေရာက္ရွိေနၾကပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ကို ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ေထာက္ခံေၾကာင္း ဆႏၵျပပဲြ အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဦးေဆာင္ စီစဥ္သူ တ ဦးျဖစ္တဲ့ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္တဲ့ ကိုမိုးေက်ာ္ က ဗီြအိုေအကို အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ေရာက္လာတဲ့သူေတြကို က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ လက္ကမ္းစာေစာင္ေလးေတြေပါ့ေနာ္ ဒီဆႏၵျပပြဲမွာ လိုက္နာ မယ့္ စည္းကမ္းခ်က္ေတြနဲ႔ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ ၿပီးေျမာက္ေအာင္ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဆန္႔က်င္တဲ့ အဖြဲ႔ တြလည္း ရွိတာကို ၊ ရွိေတာ့ က်ေနာ္တို႔က တဖက္နဲ႔ တဖက္ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားမႈေတြမျဖစ္ေအာင္ေပါ့ေနာ္ ၊ စည္းကမ္းခ်က္ေတြထုတ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို လက္ကမ္းစာေစာင္ေလးေတြေပးမယ္။ ၿပီးရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ေဒၚစု လာတဲ့အခ်ိန္ က်ေနာ္တို႔အားလံုးက ‘အေမစု က်မ္းမာပါေစ၊ အသက္ရာေက်ာ္ရွည္ပါေစ ၊ ေအာင္ျမင္ပါေစ’ စသျဖင့္ေပါ့ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြနဲ႔ ဆုေတာင္းၿပီးေတာ့ သူ ေလ်ာက္လွဲခ်က္ေပးဖို႔ အထဲ၀င္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ေတြက သတင္းဌာနေတြနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးတာေတြ လုပ္မယ္။ Documentary ရိုက္တဲ့အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေျပာခ်င္တဲ့လူကလည္း ေျပာၾကမွာေပါ့ေလ။ က်ေနာ္တို႔မွာလည္း သီးျခား Documentary ရိုက္မယ့္အဖြဲ႔ေတြ ရွိတာေပါ့ေနာ္ အဂၤလန္က အုပ္စုေတြေပါ့။ ေနာက္တေန႔က်ေတာ့လည္း ၁၂ ရက္ေန႔က်ေတာ့ အဲလိုပဲ ၄ နာရီ ခြဲမွာ စမယ္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ၃ နာရီေလာက္ကတည္းက ႀကိဳၿပီးေတာ့ အားလံုးေရာက္ေန ဖို႔အ တြက္ ကို အသင့္ျပင္ဆင္ထားတာေပါ့ေနာ္၊ လံုၿခံဳေရးေရာ ေပါ့ေနာ္။”

အျခားတဖက္မွာေတာ့ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ညွင္းပန္းနွိပ္စက္ခံခဲ့ရတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္း အတြက္ တရားမွ်တမႈရဖို႔ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ကမၻာ့အျမင့္ဆံုးတရားရံုးက ကိုင္တြယ္ၾကားနာမယ့္ကိစၥကို ေထာက္ခံတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔အစည္းေတြလည္း the Hague ကိုေရာက္ရွိေနၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၾကားနာပဲြကိုတက္ေရာက္မယ့္ Rohingya Action Ireland အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ Stephanie McDermott က ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။

“နာၾကည္းမႈေတြကို ခံစားခဲ့ရသူေတြအတြက္ ေထာက္ခံဖို႔ လူ ပုဂၢိဳလ္အဖြဲ႔အစည္းေတြ ေရာက္ရွိေနၾကပါ တယ္ လို႔ ေျပာသြားတာပါ။”

ICJ တရားရံုးက ႏိုင္ငံေတြ အျငင္းပြားမႈျပႆနာကို ၾကားနာေျဖရွင္းရာမွာ အခုလို ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အျမင့္ ဆံုးေခါင္းေဆာင္တဦး အေနနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းတာဟာ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ျဖစ္တယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ သတင္း မီဒီယာေတြက ေဖၚျပၾကပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာလ ၁၀ ရက္ ဒီကေန႔ျပဳလုပ္မယ့္ အမ်ားျပည္သူေရွ႕ ၾကားနာပဲြမွာ အရင္ဆံုးထြက္ဆိုမယ့္ ဂမ္ဘီ ယာႏိုင္ ငံကိုယ္စား တရားေရး၀န္ႀကီး Abubacarr Tambdou က အဖြင့္ေလွ်ာက္လဲွခ်က္ကို တင္ျပမွာပါ။ မနက္ျဖန္ ဒီဇင္ဘာလ (၁၁)ရက္ေန႔ မွာျပဳလုပ္မယ့္ ၾကားနာပဲြအတြက္ ျမန္မာဘက္က ခုခံေခ်ပရာမွာ ႏိုင္ငံ ေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးအေနနဲ႔ အဖြင့္ေလ်ာက္လွဲခ်က္ တင္ျပမွာျဖစ္ပါတယ္။

လင့္၊ https://burmese.voanews.com/a/icj-hearing-bangladesh-representative-will-come-/5199753.html