မြန်မာစစ်ရာဇဝတ်မှုတွေကို စုံစမ်းဖို့ နှစ်နှစ်စာ ဒေါ်လာ ၂၇ သန်း လျာထား

၃၀ ဒီဇဘၤာ၂၀၁၉

 ျမန္မာအတြက္ ႏွစ္ႏွစ္စာ ေဒၚလာ ၂၇ သန္းသုံးဖို႔ ခြဲေဝလ်ာထား

ျမန္မာနဲ႔ ဆီရီးယားက စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြကို စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔အပါအဝင္ ကုလသမဂၢရဲ့ စုံစမ္းေရး လုပ္ငန္း စဥ္ေတြမွာ သုံးစြဲဖို႔ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃ ဘီလ်ံေက်ာ္ ဘတ္ဂ်တ္ကို ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံမွာ ဒီဇင္ဘာ ၂၇ ရက္က အတည္ျပဳလိုက္ပါတယ္။

ဒီဘတ္ဂ်တ္ကို ျမန္မာ၊ ဆီးရီးယား ၊ ႐ုရွနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယားအပါအဝင္ ၇ နိုင္ငံက ကန႔္ကြက္မဲေပးခဲ့ေပမယ့္ ကုလသမဂၢညီလာခံက မဲခြဲ ဆုံးျဖတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီဘတ္ဂ်တ္ ၃ ဘီလ်ံေက်ာ္ထဲက ျမန္မာအတြက္ ၂ႏွစ္စာ ကန္ေဒၚလာ ၂၇ သန္းေက်ာ္သုံးစြဲဖို႔ ကုလသမ ဂၢက ခြဲေဝလ်ာထားလိုက္တာပါ။



အခုလို ျမန္မာစစ္ရာဇဝတ္မႈေတြကိုစုံစမ္းဖို႔ ဆိုၿပီး ဘတ္ဂ်တ္ ရန္ပုံေငြ သတ္မွတ္လိုက္တာ ပထမဆုံး လည္း ၿဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာ့အေရးကို လုံျခဳံေရးေကာင္စီမွာမဲခြဲဆုံးျဖတ္လို႔မရနိုင္တဲ့အတြက္ အခုလိုမ်ိဳး mandate (အခြင့္အာဏာ) ေတြေက်ာ္ၿပီးလုပ္တာတဲ့အေပၚ စိုးရိမ္တယ္လို႔ နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးခ်မ္းေအးက ဘီဘီစီကိုေျပာပါတယ္။

 ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆုံခဲ့တဲ့ ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ဦးခ်မ္းေအး

"ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ လုံျခဳံေရးေကာင္စီမွာ လုပ္လို႔မရလို႔ ဒီဟာေတြကို ဒီဘက္မွာ လာလုပ္တာ။ အေရးယူမႈ mandate ကို လုံျခဳံေရးေကာင္စီကပဲယူထားတာေလ။ ယူထားတဲ့ဟာကို အေထြေထြညီလာခံမွာ mechanism ခ်ျပၿပီး လုပ္လာေတာ့ ကုလသမဂၢရဲ့ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးမစ္ရွင္က စုံစမ္းစစ္ေဆးတာအျပင္ အေရးယူ တဲ့အဆင့္အထိ ေဆာင္ရြက္လာတာေပါ့"လို႔ သူကေျပာပါတယ္။

အရင္က ျမန္မာအတြက္ ရန္ပုံေငြကို ေစတနာအေလ်ာက္ထည့္ဝင္တဲ့ ေငြေၾကးေတြကေန ကုလသမဂၢက သုံးစြဲတာျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို ဘတ္ဂ်တ္ သီးသန႔္ခြဲေဝၿပီး လ်ာထားလိုက္တဲ့အတြက္ ယူအန္အဖြဲ႕ဝင္ ၁၉၃ နိုင္ငံရဲ့ ထည့္ဝင္မႈေတြကေန သုံးစြဲမွာျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒါေၾကာင့္ ယူအန္အဖြဲ႕ဝင္ နိုင္ငံျဖစ္တဲ့ျမန္မာအေနနဲ႔ ေငြေၾကးထည့္ဝင္မႈရွိမရွိေမးတဲ့အခါ ဦးခ်မ္းေအးက ဒါကို လတ္တေလာမွာ မေျပာနိုင္ေသးဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

အခုလို ျမန္မာကို ေခါင္းစဥ္တစ္ခုအေနနဲ႔ ဘတ္ဂ်တ္ခြဲေဝသုံးစြဲၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ႀကိဳးစားလာက ျမန္မာ နိုင္ ငံအတြက္ ပိုခက္ခဲသြားနိုင္မလားလို႔ ေမးတဲ့အခါ ဦးခ်မ္းေအးက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈလည္းမရွိ၊ စုံစမ္း စစ္ ေဆးေရးအဖြဲ႕ကိုလည္း ဝင္ခြင့္မျပဳတဲ့အတြက္ ထူးၿပီး အခက္အခဲမၾကဳံနိုင္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

• ျမန္မာ စစ္တပ္ က နိုင္ငံတကာ ဥပေဒေတြ ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြ စုေဆာင္းေတာ့မယ္

• ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈနဲ႔ ျမန္မာကို ကုလ ရႈတ္ခ်

"ျပည္တြင္းမွာေဆာင္ရြက္ေန တယ္။ ျပည္ပကေန ဒီလို mandate ကိုေက်ာ္ၿပီးလုပ္တာ ဘာမွအက်ိဳးမရွိဘူး။ သူတို႔က ဖိအားေပးတဲ့သ ေဘာနဲ႔ ယူဆၿပီး လုပ္တာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဒီဖိအားေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို မလိုလား အပ္တဲ့ရလဒ္ေတြပဲေပၚနိုင္ တယ္။ ဒီပိုက္ဆံသုံးတဲ့အတြက္ ဘာမွအက်ိဳးမရွိနိုင္ဘူး။ တျခားအက်ိဳးရွိတဲ့ ေန ရာေတြ မွာသုံးသင့္တယ္" လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျပည္ပကေန ဝင္ေရာက္စုံစမ္းတာကို လက္ခံတဲ့နိုင္ငံ ကမၻာေပၚမွာ အေတာ္နည္းၿပီး ျမန္မာကလည္း ထိုနည္း တူသေဘာထားရွိေၾကာင္း ဦးခ်မ္းေအးက ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ျမန္မာက ျပႆနာေတြကို လ်စ္လ်ဴရႈမထားဘူးလို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။

"ကိုယ့္ျပည္တြင္းမွာ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တဲ့ဟာေတြကို တိုးျမႇင့္ၿပီးေဆာင္ရြက္ေနတယ္။ Accountability နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တပ္မေတာ္ကလည္းလုပ္ေနတယ္။ အစိုးရကလည္း ICOE(စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖြဲ႕) နဲ႔လုပ္ေနတယ္။ Result ေတြကလည္း မၾကာခင္ ထြက္လာေတာ့မွာ။ ဒါေတြကလည္း ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုတာ ေပါ့" လို႔ ဦးခ်မ္းေအးက ေျပာပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာ ၂၇ ရက္က ျပဳလုပ္တဲ့ အဲဒီညီလာခံမွာပဲ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြနဲ႔တကြ လူ နည္းစုေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တာ၊ ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တာ၊ အဓမၼျပဳက်င့္တာနဲ႔ ဖမ္းဆီးထိန္း သိမ္း ထားစဥ္ ေသဆုံးခဲ့တာေတြအေပၚ ကုလသမဂၢ က ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်တဲ့ အဆိုတစ္ရပ္ကို အတည္ျပဳခဲ့ပါ တယ္။

လူနည္းစုေတြအေပၚ အမုန္းပြားလာေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္မႈေတြကို ရပ္တန္႔ဖို႔ ေတာင္းဆိုတဲ့ အခ်က္လည္း အဲဒီ ကုလသမဂၢ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ထဲမွာ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၇ အတြင္း ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ရဲ့ လုံျခဳံေရး ရွင္းလင္းမႈမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီ ေသဆုံးခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲခံခဲ့ရၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာ ခုနစ္သိန္းေက်ာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။

ျမန္မာဘက္ကေတာ့ အစြန္းေရာက္ အႏၲရာယ္ကို ကိုင္တြယ္ေနရတယ္ ဆိုၿပီး ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

နိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္ တယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ပယ္ခ်ေၾကာင္း အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရား႐ုံးမွာ ဒီလအေစာပိုင္းက ထြက္ ဆိုထားပါတယ္။

အဲဒီအဆိုမူၾကမ္းကို ကုလသမဂၢရဲ့ ျမန္မာအျမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္ ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္းက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန႔္ကြက္ခဲ့ပါတယ္။

 ကုလသမဂၢရဲ့ ျမန္မာအျမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္ ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္း

ဒီအဆိုမူၾကမ္းဟာ ရႈပ္ေထြးတဲ့ရခိုင္ကိစၥကို လြဲမြားစြာ ပုံေဖာ္ထားၿပီး ဒါဟာ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းနိုင္မယ့္ လက္ေတြ႕က် တဲ့နည္းလမ္းမဟုတ္ဘူးလို႔ ကုလသမဂၢရဲ့ ျမန္မာအျမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္ ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္း က ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ျပည္သူေတြ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနတာကို အသိအမွတ္မျပဳဘဲ ေျမျပင္အေျခအေနေတြကို မသိက်ိဳးကၽြံျပဳထားတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဒီအဆိုမူၾကမ္းဟာ ေဒသတြင္း မတူညီတဲ့အသိုက္အဝန္းေတြၾကား အနိုင့္အထက္ျပဳမႈနဲ႔ ယုံၾကည္မႈ ကို ပ်က္ျပားေစဖို႔ အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳ တယ္လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။

ရခိုင္ေဒသရဲ့ထိရွလြယ္တဲ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ေရးအျပင္ ေနရပ္ျပန္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကိုပါ ဆုတ္ ယုတ္ပ်က္ျပားေစတဲ့အျပင္ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ ျမန္မာၾကား သေဘာထားပိုမိုကြဲ လြဲေစတဲ့အဆို မူၾကမ္းလို႔လည္း ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္းက ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ရခိုင္ေဒသကအသိုက္အဝန္းေတြၾကား ဆင္းရဲမႈ၊ မလုံျခဳံမႈ၊ မလိုမုန္းတီးမႈ၊ ယုံၾကည္မႈ ကင္းမဲ့မႈနဲ႔ အေၾကာက္တရားလႊမ္းမိုးမႈေတြကို ကုစားေျဖရွင္းဖို႔ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ဦး ေဟာက္ဒိုဆြမ္းက ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လည္း အဆိုကို ညီလာခံက မဲခြဲဆုံးျဖတ္တဲ့အခါမွာ ေထာက္ခံမဲမ်ားတဲ့အတြက္ အဆိုအတည္ျဖစ္ခဲ့ပါ တယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံရခိုင္ျပည္နယ္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကုလသမဂၢစင္ျမင့္မွာ မၾကာခဏ ေဆြးေႏြးမႈေတြရွိၿပီး အဆို ေတြကိုမဲခြဲဆုံးျဖတ္အတည္ျပဳတာေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအဆိုေတြကို ကာယကံရွင္နိုင္ငံက လိုက္ပါ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔မေဖာ္ဖို႔အတြက္ ဥပေဒအရ သတ္မွတ္ခ်က္မရွိေပမယ့္ နိုင္ငံေရးနဲ႔ သံတမန္အေရး အရ သက္ဆိုင္ရာနိုင္ငံကို ဖိအားေပးတဲ့သေဘာျဖစ္ပါတယ္။

လင့္၊https://www.bbc.com/burmese/50943056